Bir zamanlar bir toplumun ya da bir kişinin ismi olan sözcükler, zaman içerisinde dönüşerek bugün kullandığımız sözcükler haline geldi. Bu sözcüklerin bazılarının bir zamanlar birinin ismi olduğuna inanmak oldukça güç.
Diller canlıdır ve konuşuldukça, başka kültürlerle etkileşime geçtikçe, yeni kavramlar üretildikçe zenginleşip gelişirler. Sözcükler farklı köklerden ya da kaynaklardan türeyebilir. Bunlardan biri de insanların ya da toplulukların isimlerini sözcük olarak kullanmak.
Günümüzde dilimize bu şekilde gelmiş olan çok sayıda sözcük bulunuyor. Bu sözcüklerden bazılarının hikayesi oldukça şaşırtıcı. Bazı sözcüklerin dilimizdeki anlamlarına o kadar alışmışız ki özünde bir topluluğun ya da insanın ismi olduğunu öğrendiğimizde inanmakta zorlanıyoruz.
Vandal: Eski sanat anıtlarının ya da eserlerinin değerini bilmeyen, yakıp yıkan kişi ya da kişilere vandal, gerçekleştirdikleri eyleme de vandalizm diyoruz.
Vandallar aslında Avrupa’da bir dönem oradan oraya göçüp durmuş bir Cermen kabilesi. Günümüzde Polonya olarak bildiğimiz topraklardan önce İspanyol yarımadasına, oradan da Kuzey Afrika’ya göçen bu halk, Roma’yı yağmalamaları ile meşhurdu. Fransız İhtilali sırasında kamu mallarına zarar verenlere Vandal denilmeye başlandı.
Boykot: Kaptan Charles Boycott, İrlanda Toprak Savaşı sırasında bir yöneticiydi, Lord Erne adına vergi topluyordu.
1880’de o yıl hasat kötü olduğu için Lord Erne kiracılarına (köylülere) %10 indirim teklif etti. Köylülerse %25 indirim istedi. Sonrasında da toprak sahiplerini yok saymaya başladılar. The Times gazetesinin Boycott ismini kullanmasıyla boykot sözcüğü ortaya çıktı.
Mongol: Moğol olarak bildiğimiz kavmin isminin İngilizce halidir. Down sendromlu kişiler için kullanılan bir terimdir.
Bunun nedeni ise Down sendromlu kişilerin yüz hatlarının zamanında Moğollara benzetilmiş olmasıdır.
Bir Genetik Mühendisine Sorduk: Down Sendromlu Bireylerin Yüzleri Neden Birbirine Benzer?
Bohem: Geleneksel toplumsal değerlerin dışında yaşayan kültürlü kişilere bohem denirken, zamanla sözcüğün anlamı başıboş, derbeder ve salmış şekilde yaşamak haline gelmiştir.
Dilimize Fransızcadan geldiği için ilk başta kültürlü, Orta Avrupalı kimseleri anlatmak için kullanılsa da sonradan Orta Avrupa’nın çingene toplumlarına Bohem dendiği öğrenilince sözcükte anlam kayması olmuştur. Pek çok farklı bölgeye yayılmış olan gezgin bir kavmin ismidir.
Gotik: Listemizde ismini Cermen kavimlerinden alan bir başka sözcük.
Bizim ülkemizde genelde metal müziğin bir alt türü olarak bilinse de gotik sözcüğü de dilimize Fransızcadan gelmiştir. Fransızlar bu terimi ilkel ve barbar anlamıyla kullandıkları gibi geç Orta Çağ eserleri için de kullanırlar. O dönem bu sanat akımının merkezi Gotik kavimlerin yaşadığı coğrafya idi.
Saksafon: Adolphe Sax bu müzik aletinin mucididir. Bu müzik aletinin ismi aslında “Sax’ın müzik aleti” ve “bir müzik aleti” sözcükleri arasında bir kelime oyunudur.
Enstrümanın mucidi pek çokları tarafından bilinmese de doğduğu ve yaşadığı yer olan Dinant(Belçika), bugün bu enstrümanın üretiminin en iyi yapıldığı yerler arasındadır.
Silüet: Étienne de Silhouette, Yedi Yıl Savaşları boyunca Fransa’nın maliyesinden sorumlu olan isimlerden biriydi ve bir dönem de maliye bakanlığı görevini üstlenmişti.
Kendisi, döneminde pek çok vergi çıkarmasıyla tanınıyordu. Özellikle zenginlere yönelik sıkı politikalar izlemişti. Zenginler de vergisi çok ve pahalı olan portreler yerine kendilerinin figürünü oluşturacak tek renk gölgelere yöneldiler. Bu gölgelere Silhouette adı verildi ve dilimize silüet olarak geçti.
Linç: ABD’nin Virginia Eyaleti’nde yasa dışı mahkemeler kurarak yargısız infaz yapan birinin soyadıdır.
Yüzbaşı William Lynch, çok hızlı şekilde karar vermesiyle biliniyordu. Tıpkı bugün sosyal medyada yapıldığı gibi.
