Sema yaparken dakikalarca kendi etraflarında dönen semazenler, hangi tekniği kullanarak başlarının dönmemesini sağlıyorlar? Üstelik beyin yapılarının bile farklı olduğu tespit edilmiş!
Semazenler sema gösterisi yaparken ney gibi çalgılar eşliğinde kollarını iki tarafa doğru açarlar; sağ avuçları gökyüzüne, sol avuçları ise yeryüzüne bakar. Bu hareketlerle birlikte kendi etraflarında başları sağa eğik bir şekilde dönerler.
Bu sırada semazenlerin baş dönmesi, mide bulantısı gibi sorunlar yaşamadıkları biliniyor. Bu durumun nasıl mümkün olduğunu sizler için araştırdık.
Semazenler, dönerken bakışlarını belli bir noktaya odaklarlar.
Bu sayede baş dönmesi hissi azalır. Ayrıca sema sırasında zikir yaparak başlarında meydana gelebilecek uyuşukluğu da engellemiş olurlar. Hiçbir zaman gözlerini kapatmazlar ve hafif açık tutarlar. Böylece baş dönmesi, mide bulantısı gibi sorunlar ortaya çıkmaz.
Sabit bir noktaya bakarak tek eksende dönmelerinin yanı sıra farklı bir neden daha bulunuyor.
Baş dönmesinin kaynağı, iç kulaktaki vestibüler sistemdir.
İç kulakta bulunan bu sistem, dengeden ve motor koordinasyondan sorumludur. Vestibüler sistemde üç tane yarı dairesel kanal bulunur. Bu kanalların içindeki sıvı, başın yönelimine göre hareket eder. Sıvının hareketini algılayan tüy hücreleri de mekanik hareketi elektrik sinyaline dönüştürerek beyne iletir.
Yani döndükçe beyne bir sinyal iletilir. Bu üç yarı dairesel kanal birbirlerine eşit uzaklıktadır. Semazenler sema yaparken başlarını sağa doğru 20-25 derecelik bir açıyla eğer. Baş sağa doğru eğik olduğunda üç kanal eşit olarak uyarıldığı için baş dönmesi yaşanmaz.
Semazenlerin baş dönmesi yaşamamasını sağlayan bir diğer etmen de kıyafetleridir. Tennure adı verilen bu uzun beyaz elbise benzeri kıyafetin alt kısmı döndükçe pervane gibi açılır. Aynı zamanda bu kıyafet, semazenin aerodinamik açıdan dönüşünü de kolaylaştırır.
Tıpkı semazenler gibi balerinler de kendi etraflarında dönmelerine rağmen baş dönmesi yaşamıyorlar.
Bunun nedeni, Cerebral Cortex dergisinde yayımlanan bir çalışmada yayımlanmıştı. Balerinlerin, parmak uçlarında yaptıkları dönüş hareketi; beyinlerinde, dengede kalmalarını sağlayacak yapısal bir değişikliğe neden oluyor.
Basitçe açıklamak gerekirse; uzun yıllar parmak ucunda dönüş hareketi yapan balerinlerin, beyinleri bir süre sonra baş dönmesi hissine karşı bir direnç kazanıyor. Yani bir nevi beyin, balerinlerin aldığı eğitime ayak uyduruyor. Bu sayede balerinler başları dönmeden gösterilerini rahatlıkla tamamlayabiliyor.
Kaynaklar: Bilimgenç Tübitak, ABC Science
