Kışlarının çok soğuk geçmesiyle bildiğimiz Sibirya’da özellikle çocuklar, bu uzun ve sert günlerde ultraviyole (UV) ışınlarına maruz bırakılıyorlar. İyi de neden?
Onlarca yıldır, binlerce kişi tarafından yapılan UV ışığı banyosu, bazı okullarda teneffüs zili çaldığında çocuklara uygulanmaya devam ediliyor.
Diğer ülkelerde böyle bir uygulama yapılmazken neden sadece Sibirya’da yapılıyor olabilir ki? Az önce söylediğimiz “kışların soğuk ve sert geçmesi” bilgisi sizde bir ışık yakmadıysa da birazdan sebebini anlayacaksınız.
1980’li yıllarda, Rusya’daki Murmansk Oblastı’nda UV banyosu, D vitamini üretimini artırmak için yaygın kullanılan bir uygulamaydı.
Günümüzde de bazı yerlerde hâlâ varlığını sürdüren UV banyosuyla özellikle Sibirya’daki okullarda karşılaşabiliriz. Kış aylarında; teneffüs zamanı geldiğinde çocuklar birer birer, perdeleri kapalı büyük bir odaya doğru gidiyor.
Üstlerindeki kıyafetleri çıkarıyorlar ve sadece iç çamaşırları kalıyor. Ha bir de renkli gözlükler ile başlarını sabitlemek için lastik bantlar. Daha sonra, beyaz bir kıyafet giyen öğretmenleri bir cihazın düğmesine basıyor ve UV banyosu başlıyor.
Peki diğer ülkelerde D vitamini için haplar ya da damlalar varken Sibirya’da neden hâlâ UV ışınları tercih ediliyor?
20. yüzyılda “ışık tedavileri”, bir nevi patlama yaşadı. Her türlü hastalık ve rahatsızlık için kullanılmaya başlandı. D vitamini eksikliğinin de ultraviyole lambalarla tedavi edilebileceği anlaşılmıştı.
Ancak 1927’li yıllarda daha kapsamlı bir çalışma yapıldığında UV ışınlarının medikal ilaçlar kadar kayda değer bir etkisinin olmadığı görüldü. Böylece tıpta UV ışığı kullanımı azalmaya başladı ancak ilginç bir şekilde Sovyetler Birliği’nde aynı etkiyi yaratmadı.
Elektriğin, SSBC’deki rolü büyüktü.
20. yüzyılın ilk yarısından itibaren ışık terapilerinin, Sovyet biliminin uygulamaları ve dinamikleri ile “siyasi, ekonomik ve sosyal uyumluluğu” destekleyen çeşitli faktörlere katkıda bulundu. Elektrik, SSBC’de merkezî bir rol oynadı. Lenin bile şunları söylemişti: “Komünizm, Sovyetlerin gücü ile elektriğin birleşimidir.”
Diğer ülkeler güçlü bir ilaç sektörüne sahipken Rusya, böyle bir kapasiteden yoksundu.
Rusya, ağır sanayi ile askerî üretime adanmış bir altyapıya sahipti. Bu, Sovyetlerin tıbbî sorunları başka araçlarla, farklı bir şekilde işlemesini sağladı ve çözümler, güçlü oldukları alanlarda arandı. UV lambalar gibi endüstriyel üretim de bunlardan biriydi.
Kısacası; UV ışınlarının kullanılmaya devam edilmesiyle ilgili birçok neden var ancak asıl sebep geleneğin sürdürülmesi. Elbette birkaç ilaç ve damla alarak da D vitamini eksikliğinin önüne geçilebilirdi ama böylesi, ilginç bir şekilde daha geleneksel geliyor gibi duruyor.
