Son ayların en çok tartışılan teknolojilerinden “yüz tanıma” daha çok güvenlik alanında kullanılırken mahremiyet tartışmalarını da beraberinde getiriyor.
Dijital dünyanın öne çıkan teknolojilerinden olan “yüz tanıma” kentlerin sokaklarından havalimanlarına, stadyumlardan kamu binalarına kadar çabucak hemen hayatın her alanında kullanılmaya başlandı.
Yüz tanıma teknolojisi güvenlik alanında getirdiği büyük avantajların yanı sıra şahsî mahremiyet konusundaki sorunlar nedeniyle bütün dünyada tartışmalara taban hazırladı.
Geçen aylarda ABD’nin San Francisco kenti idaresinin, polisin ve belediyeye bağlı öteki kurumların vatandaşları yüz tanıma teknolojisiyle teşhis etmesini yasaklamasının akabinde Avrupa Komitesi da AB ülkelerindeki yüz tanıma teknolojisinin kullanımını kısıtlamak için çalışmalara başlamıştı. İngiltere’de yaşanan olayda ise Londra’nın en kalabalık bölgelerinden biri olan King’s Cross’taki yüz tanıma teknolojisi kameralarının nasıl kullanıldığı üzere soruşturma açılmıştı.
Yüz tanıma teknolojisi üzerine arka arda gelen kısıtlamalar üzerine bu teknolojinin neden bu kadar yaygın bir biçimde kullanıldığı konusundaki tartışmalar son haftalarda ağırlaşarak devam ediyor.
GÜVENLİK MÜNASEBETİ ÖN PLANA ÇIKIYOR
Derlenen bilgilere nazaran yüz tanıma teknolojisinin en sık kullanıldığı alan güvenlik olarak ön plana çıkıyor. The Guardian’da yer verilen habere nazaran Çin, Doğu Türkistan bölgesinde her sokağa yerleştirdiği kameralar ile bölge sakinlerini çok sıkı bir takip altında tutuyor. Ayrıyeten İsrail hükümeti de Batı Şeria sakinlerini yüz tanıma teknolojisini kullanarak takip altında tutuyor.
Yüz tanıma teknolojisinin güvenlik açısından kullanıldığı bir başka kıymetli yer ise havaalanları olarak ön plana çıkıyor. Başta ABD ve Çin olmak üzere dünyada teknoloji üreten pek çok ülkede yolcular pasaport ve biniş kartı gerekmeden kameraya bakıyor, akabinde uçağa geçiyor.
ŞİRKETLER KULLANICILARIN HİS DURUMLARINI TESPİT EDEBİLİYOR
Yüz tanıma teknolojisinin kullanıldığı en tartışmalı alanlardan bir tanesi de kullanıcıların his durumlarını tespit eden “Rekognition” isimli yazılım. Wired sitesinde yer alan habere nazaran Amazon tarafından geliştirilen yazılım kullanıcıların yüzlerindeki tabirleri keyifli, üzgün, şaşırmış, iğrenmiş, sakin, başı karışmış ve korkmuş olmak üzere 8 kategoride pahalandırıyor. Habere nazaran Amazon müşterilerinin “Rekognition” teknolojisini nasıl kullandığı konusunda ayrıntı vermekten kaçınıyor. Ayrıyeten Amazon’un yanında öbür pek çok şirketin de insanların his durumlarını tespit edebilen teknolojiler üzerinde çalıştığı biliniyor.
The Telegraph sitesinde yer verilen bir habere nazaran yüz tanıma sistemi okullarda yalnızca güvenlik için değil tıpkı vakitte öğrencilerin derse iştirakini gözlemlemek için kullanılıyor. Çin’de bir okulda hayata geçirilen sistemle çocukların yüzleri inceleniyor ve yüz tabirlerine nazaran çocukların dersi dinleyip dinlemedikleri yahut dersi sevip sevmedikleri bu halde anlaşılmaya çalışıyor.
SOSYAL MEDYA PLATFORMLARI DA KULANIYOR
Sosyal medya ve çeşitli uygulamalar da yüz tanıma teknolojilerini kullanıyor. Fotoğrafta kimlerin olduğunu iddia eden platformlar ayrıyeten kişinin toplumsal medya üzerinden paylaşılan fotoğrafları tespit ederek “Bu fotoğrafta siz de olabilirsiniz” biçiminde ikazda bulunabiliyor.
Yüz tanıma teknolojisi konusunda yaşanan en büyük tartışmalardan bir oburu ise Rus FaceApp uygulaması üzerinden patlak verdi. Bireylerin yüzlerini yaşlandıran ve geçen aylarda bir oldukça tanınan hale gelen uygulama hakkında yüz tanıma teknolojilerini geliştirmek için şahısların fotoğraflarının kullandığını söylenmişti.
Geçen aylarda Facebook ve Instagram’da ağır olarak iştirak sağlanan “#10-Year Challenge” hakkında da yüz tanıma teknolojisinin geliştirilmesi için tuzak olduğu tarafında argümanlar ortaya atılmıştı. New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi’nde vazifeli Prof. Dr. Amy Webb, 10 yıllık görsellerin kullanıldığı akımın yalnızca cümbüş hedefli olmayabileceğini, yüz tanıma teknolojisini geliştirmek için olağanüstü bir fırsat olduğunu söylemişti. Facebook ise hareketin kullanıcılar tarafından başlatıldığını belirterek, argümanları yalanlamıştı.
YÜZ TANIMA TEKNOLOJİSİ NASIL ÇALIŞIYOR
Makine öğrenmesi temelli çalışan yüz tanıma teknolojisi var olan datalardan beslenerek öğreniyor. Örneğin yapay zekayı içerisinde kedi bulunan binlerce fotoğraf sunuluyor ve yapay zekâ bu fotoğraflarda kedinin nasıl bir şey olduğunu, halini duruşunu ve davranışlarını öğreniyor. Daha sonrasında ise yapay zekaya yeni fotoğraflar gösteriliyor ve bu kez yapay zekâya kedinin var olup olmadığını yahut varsa nerede olduğunu söylenmiyor.
Yapay zekâ evvelki bilgilerinden faydalanarak kediyi kendisi tespit ederek etiketliyor. Yapay zeka tıpkı usulü insan yüzü tanımada da kullanıyor. Evvel insan yüzünü tanımayı öğrenen yapay zeka sistemleri, yüzdeki iki göz ortasındaki arayı; burun, kaş, ve ağız ortasındaki araları hesaplıyor ve şahısları tanımaya çalışıyor. Şayet ilgili kişinin fotoğrafı yapay zekanın elindeki fotoğraflarda mevcutsa yapay zeka kişiyi tespit ediyor.
