Kahramanmaraş’taki acı depremlerin ardından sismik izolatörler gündemde. Peki evlere sonradan kurulabilen ve çok sayıda hayat kurtarma potansiyeli taşıyan bu sistemin maliyeti ne?
Kahramanmaraş depreminin ardından gündemde kendine fazlaca yer bulan sismik izolatörler, binaların sağlam kalmasını sağlamalarıyla öne çıkıyor. Deprem ülkesinde yaşadığımızı en acı şekilde gördüğümüz bu günlerde, çok sayıda hayat kurtarabilecek bu teknolojiyi de insanlar kendi yapılarında görmek istiyor.
Pek çok kişi, bu sistemin sadece ‘bina yapılmadan önce’ kurulabileceğini düşünse de aslında izolatörler sonradan da kurulabiliyor. Fakat bunun için sadece para değil, binanın karşılaması gereken kriterler de bulunuyor.
Bilmeyenler için kısaca sismik izolatör nedir?
Sismik izolatörlerin amacı, kurulu oldukları binada depremin şiddetini olabildiğince azaltmak. Normal şartlarda binaların temeli yerle birlikte sallanırken yapıları da sallar. İzolatörler ise bina ile yer arasında girerek; örnek olarak yer sağa doğru hareket ettiğinde sola, sola doğru hareket ettiğinde ise sağa doğru hareket eder.
Yani yerin hareketini nötrlemeye, bu sayede de binayı yerinde tutmaya çalışır bu sistem.
Türkiye’deki Müteahhitlerin Görmezden Geldiği Hayat Kurtaran Teknoloji: Sismik İzolatör
Bu sistemi maalesef her binaya kurmak mümkün değil.
Çünkü sismik izolatörlerin, işlevlerini yerine getirebilmeleri için uygun şartlara ihtiyaçları var. Bu şartları da binaların karşılaması gerekiyor ve maalesef ülkemizde bu şartlar göz önünde bulundurulmadan inşa edilen yapıların sayısı çok fazla. Şartlar ise şu şekilde:
- İzolatör kurulacak binanın çevresinde yeterince hareket alanı olmalı.
- İzolatörlerin kurulabilmesi için yeterince alan olmalı
- İzolatörlerin kurulacağı katta işlem olmamalı
En önemli kriter: Bina etrafında neden yeterince alan olmalı?
Çünkü izolatörler, dediğimiz gibi yerin hareketinin tersine doğru yön izliyor ve bu bağlamda depremin şiddetini azaltsalar da ana depremin çok çok altındaki bir sarsıntıyı kaçınılmaz olarak iletiyorlar. Bu sebeple de bina bir nebze sallanıyor.
Eğer bina çevresinde bu sallantıyı mümkün kılacak kadar alan yoksa izolatörün de işlevini yerine getirmesi mümkün olmaz.
Bitişik İki Binanın Deprem Esnasında Birbirlerine Çarpmasıyla Oluşan “Çekiçleme Etkisi” Neden Bu Kadar Tehlikeli?
İzolatörün kendisi neden alana ihtiyaç duyuyor?
İzolatörler sonradan yapılan binalara kurulacakları zaman en çok kullanılan yöntem hidrolik sistemlerle kolonların sabitlenmesi ve yapıya göre belli bir kısmın kesilerek buraya izolatörlerin yerleştirilmesi oluyor.
Bu kesme sürecinde kayda değer bir alan kaybedildiğinden izolatörler için yeterli alanın olması da önemli.
Son olarak izolatörlerin kurulacağı yerde neden işlem olmaması gerektiğini tahmin edebiliriz:
Özellikle de izolatörlerin kurulacağı kısımda bir işlem varsa bu, donanımların işlevini yerini getirememesine sebep olabilir veya güvende olmaya çalışırken işleri daha da kötüye sürükleyebilir.
Fakat bunun için endişelenmeye gerek yok. Sismik izolatörler -özellikle de sonradan kurulacakları zaman- detaylı ve kapsamlı analizler sonucunda kurulur. Eğer binada güvenliği tehdit edecek bir unsur varsa bu binanın güçlendirilmesi gerekir. Ardından sismik izolatörler kurulabilir.
Sismik izolasyon hizmeti veren EMKE şirketinin söylediğine göre binanın güçlü olması ve etrafında hareket alanının olması, bu sistemin kurulması için yeterli.
Şartlar karşılandıktan sonra bunun maliyeti ne olur?
Konuyu danıştığımız Murat Zengin, izolatörlerin fiyatlarını şu şekilde açıkladı:”Her bina için kullanımı zorunlu olmadığından ve maliyet sebebiyle yaptırılmıyor. Yeni yapılan inşaatta maliyet daha düşük olur çünkü mevcut binaya eklemek için daha fazla işlem yapılması kolonların kesilmesi gerekiyor. Şu an tanesi için 6.000-7.000 dolar gibi bir maliyeti var”.
Bu sistem, ülkemizde hâlihazırda bazı yerlerde kullanılıyor.
1. ve 2. deprem bölgelerinde inşa edilen hastanelerin altında bu sismik izolasyonlar bulunuyor. Bunun dışında okullar, enerji tesisleri, ulaşım tesisleri, kamu kuruluşları ve veri merkezlerinde söz konusu sistemlerin kullanıldığı biliniyor.
