Nezle Dediğimiz Bu İllet Nedir ve Nasıl Ortaya Çıktı?

Kıştan bahara ya da baharda kışa geçtiğimiz o ne giysek rahat edemediğimiz dönemde pek çoğumuzun burnu tıkanır, öksürüp hapşırmaya başlarız. Geçmiş olsun, demek ki nezle olduk. Yani büyük ihtimalle nezle olduk, belki de grip olmuşuzdur. Eğer siz de sık sık nezlenin gripten ne farkı var diye karıştırıp duruyorsanız merak etmeyin, asla yalnız değilsiniz.

Temel olarak nezle de grip de virüs kaynaklı oluşan bir tür solunum yolu hastalığıdır. Ancak bu iki hastalığa neden olan virüs ya da virüsler farklıdır. Öyle ki hastalığa neden olan virüs nedeniyle birini daha hafif atlatırken diğerinde yorgan döşek yatmanız mümkün. Merak etmeyin, ikisinde de sıcak bir şeyler içerseniz iyi gelecektir ama yine de gelin nezle nedir, nasıl ortaya çıktı yakından bakalım ve gripten ne farklı var bunu görelim.

Temel bir tanım yaparak başlayalım; Nezle nedir?

Soğuk algınlığı olarak da bilinen nezle, bir tür solunum yolu hastalığıdır. Burnumuzu ve boğazımızı etkiler. Çoğu zaman zararsız olarak kabul edilir ve yılda birkaç defa yaşamamız normaldir. Nezle viral bir hastalıktır yani virüs yoluyla bize bulaşır. Tabii bize bulaştığı gibi başkasına da bulaşabileceği için bulaşıcı bir hastalık olarak kabul edilir.

Aşama aşama ilerleyen nezlenin belirtileri nelerdir?

• Nezle virüsüne maruz kaldıktan sonraki 1 – 3 gün kuluçka aşamasıdır ve genel olarak belirti görülmez.
• Kuluçka aşamasının süresine göre değişen 1 – 3 gün içerisinde ilk belirtiler görülür. Bunlar boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, öksürük, hapşırma, ateş ve baş ile vücut ağrılardır.
• 3 – 10 gün boyunca nezle belirtileri sürer ve mukus renginde değişiklikler olabilir.
• Bazı kişilerde öksürük gibi semptomlar 10 günden uzun sürebilir ama iyileşme neredeyse tamamlanmış demektir. 

Nezlenin belirtileri ve aşamaları kişiden kişiye göre değişiklik gösterse bile genel olarak bu şekilde ilerler. Nezlenin 7 – 10 gün arasında sürmesi normaldir. Öksürük gibi bazı semptomlar çok daha uzun süre kendini gösterebilir ancak diğer belirtilerle birlikte görülmediği sürece endişe etmenize gerek yoktur. 

Tamam, peki nezlenin gripten ne farkı var?

Yukarıda aşama aşama anlattığımız nezle belirtileri ile grip belirtileri neredeyse gününe kadar aynı şekilde kendini gösterir. Çünkü ikisi de sonuç olarak virüs kaynaklı olarak ortaya çıkan solunum yolu hastalıklarıdır. Peki nezlenin gripten ne farkı var?

Şöyle ki grip dediğimiz hastalığın nedeni grip virüsüdür. Gribe neden olduğu bilinen başka bir virüs yok. Nezlenin nedeni ise rinovirüs, pikornavirüs, mevsimsel koronavirüs ve daha neler nelerdir. Bir hekim bile kolay kolay test yapıp virüsü tespit etmediği sürece grip ile nezle arasındaki farklı anlayamaz. 

Tabii aralarındaki gözle görülür en temel fark, belirtilerin yoğunluğudur. Grip olduğunuz zaman tüm belirtileri çok daha yoğun bir şekilde yaşarsınız. Grip virüsü daha sonra bakteriyel enfeksiyonlara, zatürreye ve hatta hastaneye yatmanıza bile neden olabilir. Nezlede ise en fazla bir hafta burnunuzu siler, biraz da öksürürsünüz geçer.

Nezle ve grip ne zaman bulaşıcı hale gelir?

Nezle hafif bir hastalık olmasına rağmen bulaşıcılığı oldukça yüksektir. Belirtilerin henüz ortaya çıkmadığı kuluçka döneminden belirtilerin yok olmaya başladığı ikinci haftaya kadar nezle bulaştırmanız mümkün. En yoğun bulaştırma dönemi ise belirtilerin en yoğun olduğu 2 – 3 günlük süreçtir.

Gribin bulaşıcılığı da nezle ile benzer özellikler gösterir. Belirtilerin henüz ortaya çıkmadığı kuluçka dönemi ile belirtiler ortaya çıktıktan sonraki bir hafta boyunca grip virüsünü bulaştırabilirsiniz. Çocuklar ve bağışıklık sistemi düşük kişiler, grip virüsü için bir numaralı risk grubudur. 

Farklı önlemler alabileceğimiz nezle çeşitleri var mı?

Halk arasında doğru bilinen bir yanlışı burada düzeltmeliyiz. Pek çok kişide bahar aylarında ortaya çıkan mevsimsel alerjiler, toz alerjisi, polen alerjisi, güneş alerjisi ve benzeri alerjik reaksiyonlar nezle ile oldukça benzer belirtiler gösterdikleri için nezle türü olarak kabul edilirler ancak bu doğru değildir.

Yukarıda anlattığımız gibi nezle virüs yoluyla bulaşan bir solunum yolu hastalığıdır. Yani alerjik reaksiyon belirtileri nezleye benzese bile aslında nezle değildir. Tabii alerjiniz arttığı sırada nezle de olmuş olabilirsiniz ama polenler yüzünden nezle olmazsınız, yalnızca alerjik reaksiyon gösterirsiniz. 

Nezle ilk ne zaman ortaya çıktı, tedavisi için neler yapıldı?

Eğer nezle ve grip gibi hastalıkların yeni dönemin hassas insanlarının hastalığı olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz çünkü nezleden bahseden elimizdeki en eski kaynak milattan önce 16. yüzyıla tarihlenen tıp hakkındaki yazılmış Ebers isimli bir Mısır papirüsüdür. Yani insanlık olarak binlerce yıldır nezle oluyoruz. 

Nezle hakkındaki ilk bilimsel çalışmalar ise 1946 yılında İngiltere’deki Tıbbi Araştırma Konseyi tarafından başlatıldı. 1956 yılında konseyin Soğuk Algınlığı Birimi rinovirüsü keşfetti. 1970’li yıllarda kuluçka dönemindeki virüse karşı koruma sağlayacak bir protein olduğu keşfedildi. Kapanmadan kısa bir süre önce bu birim çinko glukonat pastil tedavisi de geliştirmiştir.

2009 yılına kadar dünyanın pek çok farklı noktasındaki bilim insanı antivirallerin nezle virüsleri üzerindeki etkisini inceledi ama elle tutulur net bir sonuç alamadı. Özellikle pikornavirüslere karşı etkili olabilecek pek çok çalışma hala sürüyor. En etkilisi ise çift sarmallı RNA ile aktive edilmiş bir antiviral tedavi ama o da hala gelişim aşamasında. 

Kesin olmamakla birlikte nezle belirtileri ilk ortaya çıktığında çinko almanın hastalık süresini kısalttığı durumlar görülmüştür. Bilimsel kanıtı olmayan sarımsak ve ekinezya kullanımı da nezle durumunda oldukça yaygındır. Nezle üzerinde direkt bir etki yapmasa bile bağışıklık sistemini güçlendirdiği için C ve D vitamini kullanımı da tavsiye edilir. 

Nezleye ne iyi gelir, nasıl geçer?

• Bol bol dinlenin ve uyuyun.
• Bol bol sıvı tüketin.
• Sıcak çaylar için.
• Tuzlu su ile gargara yapabilirsiniz.
• Burnunuza tuzlu su çekebilirsiniz. 
• C vitamini tüketebilirsiniz.

Bunlar genel olarak nezle olduğunuz zaman kendi kendinize uygulayabileceğiniz tedavi yöntemlerinden bazılarıdır. Önemli olan dinlenerek hastalığın rahatsız edici belirtilerini ortadan kaldırmak ve vücudunuzu güçlü tutmaktadır.

Ne zaman doktora gitmek gerekiyor?

• Belirtileriniz giderek kötüleşiyor ve iyileşecek gibi görünmüyorsa
• Ateşiniz üç günden uzun süre 38.5 üzerindeyse
• Ateşiniz azalmış ama yeniden artmışsa
• Nefes darlığı yaşıyorsanız
• Nefesiniz hırıltılıysa
• Normal dışı bir boğaz, baş ya da sinüs ağrınız varsa

Eğer basit nezlenizin belirtileri normal dışı olmaya başladıysa ve yukarıdaki belirtileri hissediyorsanız mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna gitmeniz öneriliyor. Bebeklerde ve çocuklarda da bu belirtilere son derece dikkat edilmeli ve şüpheli bir durumda hiç beklemeden doktora gidilmeli. 

Hasta olmayı beklemeyin; İşte nezle olmamak için alabileceğiniz önlemler

• Ellerinizi sık sık yıkayın.
• Ağzınızı çalkalayın ve burnunuzu temizleyin.
• Öksürürken ve burnunuzu silerken mendil kullanın, sonra da çöpe atın.
• Diğer kişilerle bardak, çatal ve benzeri şeyler paylaşmayın.
• Hasta olduğunu bildiğiniz insanlardan uzak durun.
• Sağlıklı beslenin.
• Düzenli egzersiz yapın.
• Sigara içmeyin.
• Düzenli uyuyun.
• Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun.

Senede birkaç kez başımızın belası olan nezle nedir, nasıl ortaya çıktı, gripten ne farkı var gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi nezle ve grip hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.