Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 2023 ve sonrası hesap dönemlerini kapsayacak şekilde hazırlanan enflasyon düzenlemesinin ayrıntıları belli oldu .Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, hangi değişiklikleri getirdi?
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın hazırladığı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği bugünden itibaren yürürlüğe girdi. Aslında 2021 yılında yürürlüğe girecek olan düzenleme, piyasadan gelen talep doğrultusunda bu yıla ertelenmişti. Enflasyon muhasebesi adı verilen yöntem aslında ülkemizde daha önce de uygulanmıştı.
Enflasyon düzeltmesi ya da enflasyon muhasebesi nedir?
Yıl sonunda şirketlerin tablolarında varlıkları, alacakları ve borçları gibi bilgiler yer alır. Öncelikle bu kıymetlerden parasal olmayanlar tespit edilir. Örneğin şirketin sahip olduğu bir arsa, parasal olmayan kıymettir. Tabloya yazarken arsanın değeri genelde alındığı yıla göre yazılır.
Sonrasında tablolara bilgileri aktarırken parasal olmayan kıymetleri düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetleri ise düzenleme yapmadan mali tabloya aktarmamız gerekir. Böylece enflasyon düzenlemesi yapılmış olur. Teknik olarak bazı içeriklerde de kullandığımız “2006 yılında X milyon dolara alınmıştı, bugünün parasıyla Y milyon dolar” gibi cümleler,de Y ile X arasındaki değişim bu düzenlemenin bir örneğidir.
Enflasyon muhasebesi herkes için zorunlu mu?
Tam mükellef olarak kabul edilen ve bilanço esasına göre defter tutan tüm şirketler, ferdi işletme sahibi gelir vergi mükellefleri ve kurumlar vergisi mükelleflerinin enflasyon muhasebesi yapması zorunludur. Yani iki tane kıstas söz konusu:
- Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak
- Bilanço esasına göre defter tutmak
Neden enflasyon muhasebesi yapılıyor?
Aslında bu uygulama zaten kanunda yer alıyordu ancak sadece belli şartlar oluştuğunda uygulanıyor. En son 2003-2004 döneminde uygulanan bu yöntemin uygulanması için gereken şartlar şunlar:
- Yurtiçi ÜFE artışının, içinde bulunulan dönem de dahil olmak üzere son üç hesap döneminde %100’den fazla olması
- İçinde bulunulan hesap döneminde Yurtiçi ÜFE artışının %10’dan fazla olması.
Düzelte şartlarının devam etmesi hâlinde, izleyen geçici dönem vergi dönem sonu bilançoları da düzeltme yapılarak hazırlanmaya devam edecek. Öz sermaye kalemleri de bu düzenlemelerden payını alacak.
Düzeltme, ödenecek vergiyi etkiler mi?
İlk aşamada hayır. 2023 Yılı Mali Tabloları için enflasyon düzenlemesiyle tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacağı gibi, geçmiş yıl zararı da zarar olarak kabul edilmeyecektir. Düzenleme uygulaması yapıldıktan sonra vergi işlemleri, düzeltilmiş tabloya göre yapılacak. Bu yüzden, düzenleme yapmayan mükelleflerin gelecek dönemlerdeki denetimlerinde gerçek durumları ile bilançoları arasındaki farklar nedeniyle oluşacak vergi kayıpları, ilgili kurumlar tarafından belirlenen faiz oranları ile tahsil edilip üstüne cezai işlem uygulanabilir.
Peki düzeltme katsayısı nasıl hesaplanacak?
Aslında bu işlem oldukça basit. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıklamasına göre “2023 yılının Aralık veya Kasım ayı Yİ-ÜFE’sinin 2022 yılı Aralık ayı Yİ-ÜFE’sine bölünmesiyle elde edilir.” TÜİK’e göre Kasım 2023’te bu rakam 2882,04 oldu, Aralık 2023 için henüz açıklanmadı. Her iki yılın da kasım aylarını göz önüne alacak olsaydık bu oran, geçen yılın kasım ayındaki 2026,08‘lik Yİ-ÜFE’yi de göz önüne aldığımızda yaklaşık 1.205 olurdu. Yani 10 milyon liraya aldığımız arsanın değeri artık 12.050.000 olarak bilançomuzda yer alırdı.
Düzeltilmiş bilanço, 1 Ocak 2024‘te şirketlerin açılış bilançosu olacak.
Kaynaklar:
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMALARINDA TEMEL İŞLEMLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA, Vergi Usul Kanunu
