Almanya’ya gidip de meşhur fast food’ları Currywurst’ü yemeden dönmek neredeyse imkânsızdır. Ama bir başka lezzet var ki bu sosisli yiyeceği yıllar önce sollamış!
Eminiz ki yurt dışına gittiyseniz orada bir dönerci gördüğünüz zaman kendinizi memleketteymiş gibi mutlu hissettiğiniz olmuştur. Özellikle bu konuda Türkiye’yi aratmayan Almanya’da adım başı döner kebap restoranları var. Sizce Almanlar döneri bu kadar çok mu seviyor?
Cevabı şimdiden verelim, evet. Almanların en sevdiği fast food sıralamasında da birinciliği kaptırmıyor millî yemeğimiz. Peki döner kebap koskoca Almanya’ya nasıl gitmiş de kendini meşhur etmiş?
Bunun için 1972’ye gitmemiz gerekiyor.
Almanya’da ekmek arası dönerin hikâyesi yarım yüzyıl öncesine, Berlin’deki iki göçmen işçi Kadir Nurman ve Mehmet Aygün’e uzanıyor. II. Dünya Savaşı’nın ardından Batı Alman ekonomisini canlandırmak adına Doğu ve Güney Avrupa’dan gelen göçmenler arasında dönerin Alman topraklarına ilk adımını atan kişinin kim olduğu hâlâ bir tartışma konusu. Ancak Avrupa Türk Döner İmalatçıları Derneği, resmî olarak bu ünvanı Kadir Nurman’a vermiştir.
Derneğin sözcüsü Gürsel Ülber’e göre, Batı Berlin’de ilk ekmek arası döner 1972’de Kadir Nurman tarafından satılmış. Ancak her iki göçmen işçi de normalde pirinç pilavı ve salata ile servis edilen döneri, Almanların sokakta rahatça tüketebileceği bir hızda ekmek arasında sunan ilk kişinin yine kendileri olduğunu iddia ediyor.
Malatyalı Kadir Nurman, Almanya’ya işçi olarak giden kervanın içinde.
Nurman’ı tanıyanların anlattıklarına bakılırsa kendisi ne yaparsa yapsın tabiri caizse elinde kalmış. Bir dönem Almanya’da çalıştıktan sonra Türkiye’ye dönerek ticarete atılmış ve ne yazık ki başarısız olmuş. Sonrasında baktı olmayacak, tekrar Almanya’ya gitmiş. Sokakta dondurma bile sattığı söylenen Nurman, 1972’de Berlin’in merkezinde yer alan City Grill adında bir döner dükkânı açmış. Belki de hayatında aldığı en doğru karara bu şekilde emin adımlarla yürümüş.
Çok eskiden beri Türk mutfağında tabakta servis edilen döner kebap, pilavla birlikte tüketilen geleneksel bir yemek. Ancak Kadir Nurman, döner etini hamburger tarzı ekmek arasında sunarak hızlı bir yemek alternatifi olarak fikir geliştirdi. Nurman’ın bu yaratıcılığıyla tanışan Almanlar, döneri öyle benimsedi ki zamanla ülkenin vazgeçilmez yiyeceklerinden biri hâline geldi.
Almanya’da ekmek arası döner, hızlı tüketilen fast food tarzı yemekler arasında sosisi bile geride bıraktı.
Bu durum, Türkiye’den gelen göçmenlerin Alman kültürü ve ekonomisi üzerindeki etkisinin de önemli bir göstergesidir aslında. Üstelik bu da Türklere çok iyi bir iş istihdamı sağlıyor. Almanya’yı dönerle tanıştıran Kadir Nurman, 24 Ekim 2013’te Berlin’de yaşamını yitirdi. Ölümünden iki yıl önce, 2011’de Türk Döner Üreticileri Federasyonu, “ekmek arası dönerin mucidi” ünvanını Kadir Nurman’a vermişti, bu da döneri ilk olarak kendilerinin icat ettiğini iddia eden kişiler için tartışmasız bir onaydı.
Peki Almanlar döneri neden bu kadar çok seviyor?
Lezzetli, bol malzemeli, protein ve salata seçeneği ile her zaman elinizin altında olması büyük bir avantaj sağlıyor. Tabii ki lezzetinin yanı sıra porsiyonların büyük, doyurucu, pratik ve uygun fiyatlı oluşu bu yiyeceği Almanya’da popüler kılıyor.
Döner, Almanya’da başlangıçta dana etinden yapılırken daha sonra tavuk, kuzu, hindi gibi çeşitli et türlerinden de hazırlanarak çeşitlendirilmektedir. Görüldüğü üzere birçok opsiyonu bulunan dönerin hem doyurucu hem lezzetli bir yiyecek olduğu evrensel bir yankı bulmuş.
Kadir Nurman’ın Almanları tanıştırdığı döner, bugün en az ülkemizde olduğu kadar dünyada da oldukça popüler bir yemek durumunda. Dünyanın neresine giderseniz gidin aynısı olmasa bile benzer bir versiyonunu mutlaka bulursunuz. Bunun garantisini belki Kadir Nurman veremeyebilirdi ama biz size veriyoruz.
