Feribotların (arabalı vapurların) ilk kez Türkler tarafından bulunduğunu söylesek, ne dersiniz? Üstelik, Osmanlı döneminde yapılan ve seneler boyu maviliklerde süzülen ilk arabalı vapurların ilginç hikâyesinin Namık Kemal ile bir ilgisi bile var!
İki farklı kadın ismi verilen “Suhulet” ve “Sahilbent”, uzun yıllar boyunca denizlerimizde hizmet verdiler. Hatta, yalnızca hizmet vermekle kalmadılar; Suhulet, Çanakkale Savaşı’nda rol oynadı!
Hazırsanız, dünyanın ilk feribotlarının “Böyle bir şeyi nasıl daha önce duymamışım?” dedirten öykülerine birlikte bakalım.
İstanbul’daki kayıklar yetersiz kalınca yeni bir çözüm aranmaya başlandı.
Şirket-i Hayriye’nin (Boğaziçi’nde yolcu ve yük taşımacılığı yapan vapurculuk anonim şirketi) kurucu ortaklarından biri olan Hüseyin Haki Efendi, aynı zamanda vapur işletmeleri müdürüydü.
O dönemlerde, İstanbul’daki kayıklar, ulaşım için yeterli değildi. Böylece Şirket-i Hayriye’yi kurmak için ilk adımlar atıldı ve dünyada bir ilk olacak feribotlar tasarlanmaya başlandı.
Şimdinin arabalı vapurlarının ilk temelleri atıldı.
Hasköy fabrikasının baş mimarı Mehmet Usta ve Hüseyin Haki Efendi, kafa kafaya verip düşünmeye başladılar.
“Tasarlayacağımız bu vapur öyle bir şey olsun ki; araçlar, güverte rampalarını kullanarak feribota binebilsin. İki tarafından da giriş-çıkış olsun ki araçlar aynı yönde gitmeye devam edip karaya ulaşabilsin. Üstelik, güvertenin tamamı taşıtla dolabilsin” dediler. Bu fikirden yola çıkarak günümüzdeki arabalı vapurların ilk adımları atılmış oldu.
Vapurun resimleri İstanbul’da çizdirildi ve zamanın en gelişmiş tersanelerine sahip ülkesi İngiltere’ye gönderilip inşaya başlandı.
Ortaya, yapımı 1871’de tamamlanan, tarihin ilk arabalı vapuru “Suhulet” çıktı. Bildiğiniz üzere, deniz taşıtlarına kadın isimleri koymak yaygın bir gelenek. Suhulet’e de adını, vatan şairi Namık Kemal vermişti. Bu isim, “kolaylık, incelik, yumuşaklık” anlamlarına geliyordu.
45,7 metre uzunluğundaki ve 8,5 metre genişliğindeki Suhulet, 157 tondu. 3 metreye kadar su çekimi vardı ve 450 beygir gücündeki makinesinin döndürdüğü yandan çark ile saatte 7 mil hız yapabiliyordu.
26 baca numaralı Suhulet, ilk seferini 1872 senesinde Üsküdar-Kabataş arasında yaptı.
İlk arabalı vapur olan Suhulet’in arkasından ikincisi de geldi. Elbette, yine bir isme ihtiyaç duyuldu ve tekrar Namık Kemal’e gidildi. Vatan şairi, bu vapurun adını “iki kıyıyı birbirine bağlayan” anlamına gelen “Sahilbent” koydu.
Suhulet, 1952 senesinde hizmetten alındı. O döneme kadar, Sirkeci-Harem iskeleleri arasında 87 yıl boyunca sayısız yolcuyu ve aracı taşıyarak hizmet verdi. Sahilbent ise Suhulet’ten sonra biraz daha hizmet vermeye devam etti ve son seferini 1958 senesinde yaptı.
Tarihte adları geçmiyor ancak Suhulet, Çanakkale Savaşı’nın kazanılmasında rol oynadı.
Her taktiğin, hareketin ve zamanın çok önemli olduğu Çanakkale Savaşı’nda Suhulet de görev aldı. Çanakkale Boğazı’nı 4 günde geçebilecek 4 bataryaya sahip topçu taburunu 2.5 saatte geçirdi. Savaş sonrasında madalya alamadı fakat madalya sahiplerini başarılı bir şekilde taşıdı.
