Sepsis Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir?

Vücudumuza giren yabancı mikroorganizma nedeniyle hepimiz zaman zaman farklı yoğunluklarda enfeksiyon yaşarız. Ancak bazen oluşan bu enfeksiyona vücudumuz aşırı tepki verir ve halk arasında kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsis durumu ortaya çıkar. Sepsis, organlara zarar verdiği için ölümcül sonuçları olan bir durumdur ve bu nedenle de dikkat edilmesi gerekir. 

Sepsis, erken teşhisinde hayat kurtarılan bir durumdur. Kendisinde bu tür bir rahatsızlık olduğundan şüphelenen kişi en yakın sağlık kuruluşuna giderse erken müdahale ile bu durumu sorunsuzca atlatabilir. Elbette bazı kişiler, sepsis durumunda çok daha büyük riskler taşımaktadırlar. Gelin sepsis nedir yakından bakalım ve neden olur, nasıl tedavi edilir gibi soruların yanıtlarını görelim.

Kısaca tanımlayarak başlayalım; Sepsis nedir?

Halk arasında kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsis, vücudumuzda bir bakteri, mikrop ya da mantar gibi yabancı bir mikroorganizma kaynaklı olarak oluşan enfeksiyon durumuna karşı vücudumuzun normal dışı bir tepki vermesi ile ortaya çıkar. Erken müdahale edilmezse vücudumuzdaki organ ve dokulara hasar verdiği için ölümcül sonuçları olabilir.

CDC rakamlarına göre ABD’de her yıl 1.7 milyon kişi sepsis geçiriyor ve bu kişilerden en az 350 bini ya hayatını kaybediyor ya da özel bakıma alınıyor. Hastanede ölen her 3 kişiden 1 tanesinin sepsis geçirdiği görülüyor. Sepsis ya da ona neden olan enfeksiyon oluşumu, vakaların yüzde 87’sinde hastaneye gitmeden önce başlıyor. 

Sepsis neden olur?

Vücudumuza bir bakteri, mikrop ya da mantar gibi yabancı bir mikroorganizma girdiği zaman sitokin adı verilen moleküller devreye girer ve oluşan enfeksiyonun nedenini tespit ederek mücadele etmeye başlar. Eğer bu enfeksiyon vücudun geneline yayılırsa çok fazla stokin üretiriz ve bu da sepsis durumunu ortaya çıkarır.

Pek çok farklı enfeksiyon sepsis durumuna neden olsa da genel olarak akciğer, idrar yolu, deri ve gastrointestinal sistemde başlayan enfeksiyonların sepsise dönüşme riski yüksektir. COVID-19 ve influenza gibi viral enfeksiyonların ve mantar enfeksiyonlarının da sepsis riski oluşturduğu biliniyor. Yanıkların ve açık yaraların da sepsis ortaya çıkarma riski vardır. 

Dikkat edilmesi gereken sepsis belirtileri nelerdir?

• Genel belirtiler;
  • Yüksek ateş ya da düşük ateş
  • Nefes darlığı
  • Soluk alma hızında artış
  • Kalp hızında artış, çarpıntı
  • Tansiyon düşüklüğü
  • Cilt rengi değişiklikleri
  • Duygu durum bozukluğu
  • İdrar miktarında azalma
  • Uyku hali
• Ciddi sepsis belirtileri;
  • Kalp fonksiyonlarında gerileme
  • Cilt renginde değişiklik
  • Düşük tansiyon
  • Vücut sıcaklığında değişiklik
  • Nefes alma güçlüğü
  • İdrar miktarında azalma
  • Trombosit sayısında azalma
• Sepsise bağlı septik şok belirtileri;
  • Anormal, bir türlü düzelmeyen tansiyon düşüklüğü
  • Böbrek yetmezliğine bağlı organ bozuklukları
  • Laktik aside bağlı kan değeri artışları

Genel olarak sepsis durumunda yaygın olarak görülen belirtilerden bazıları bu şekilde. Elbette bu belirtilerin hepsi bir anda görülmeyebilir ancak zaten var olduğunu bildiğiniz bir enfeksiyon durumunuz varsa bu belirtilerden bir ya da birkaç tanesini hissettiğiniz zaman en yakın sağlık kuruluşuna gitmeniz tavsiye ediliyor. 

Sepsis nasıl belli olur, nasıl teşhis edilir?

Yukarıda listelediğimiz belirtilerden bir ya da birkaç tanesi ile hastaneye gittiğiniz zaman hekiminiz sizden ilk olarak kan testi isteyecektir. Bunun yanı sıra oksijen değerlerinize, elektrolit dengesizliklerine, kanın pıhtılaşma durumuna bakılır. Yaranız varsa salgı örneği alınabilir ya da idrar testi ve balgam testi alınabilir. Duruma bağlı olarak MR, ultrason, röntgen gibi farklı testler de istenebilir. 

Teşhis edildikten sonra sepsis nasıl tedavi edilir?

Eğer hastadaki sepsis durumu erken fark edildiyse tedavisi hızlı bir şekilde yapılabilir. Duruma göre hasta yoğun bakım ünitesine alınarak solunum ve kalp fonksiyonları düzenlenebilir. İlk kullanılacak ilaç ise geniş spektrumlu antibiyotiklerdir çünkü bunlar, çeşitli bakterilere karşı etkilidir. 

Yapılan tahlil sonuçlarına göre hekiminiz enfeksiyonun ana kaynağını bulur ve ona uygun yeni bir tedaviye başlanır. Hastanın tansiyon durumuna göre intravenöz sıvıları verilebilir. Eğer solunun çok kötü durumdaysa makineye bağlama ya da böbrekler çok kötü durumdaysa diyalize girme gibi farklı yöntemler izlenebilir. Tedavi yöntemi tamamen hastanın durumuna göre hekim tarafından belirlenecektir. 

Yenidoğan bebeklerde sepsis durumuna ayrıca dikkat edilmesi gerekir:

Hastanede yapılmayan doğumlarda, erken doğumlarda, annenin rutin kontrolleri yaptırmadığı durumlarda, annede enfeksiyon varsa, bakteriyel vajinit varsa, doğumda canlandırma işlemi uygulandıysa ya da ikiz gebelik durumu söz konusuyla yenidoğan bebeklerde sepsis riski yüksektir ve bu nedenle yakın takip gerektirir.

Bebek emmede güçlük çekiyorsa, vücut sıcaklığı değiştiyse, soluk alma sorunu yaşıyorsa, cilt rengi solmuşsa, kusuyorsa, ishalse, sarılık belirtileri varsa ya da epileptik nöbetler geçiriyorsa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir çünkü bunlar bebeklerde en yaygın görülen sepsis belirtileridir. 

Bazı kişilerin sepsis riski çok daha yüksektir:

• 1 yaşından küçük bebekler
• 65 yaş ve üzeri kişiler
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
• Diyabet hastaları
• Akciğer hastaları
• Kanser hastaları
• Böbrek hastaları
• Yakın zamanda ciddi hastalık geçirmiş olanlar
• Yakın zamanda hastaneye kaldırılmış olanlar
• Daha önce sepsis geçirmiş olanlar

Elbette vücudumuzun enfeksiyona normal dışı bir tepki vermesi ile oluşan sepsis riski herkeste var ancak yukarıda listelediğimiz kişilerde bu risk daha yüksektir. Oluşma riskinin yanı sıra etkilerinin yoğun olma riski de yine bu kişilerde çok daha yüksektir.

Peki ne yapalım, ne zaman doktora gitmek gerekir?

Şu ana kadar anlattıklarımız biraz korkutucu olabilir ama gerçekler bu şekilde. Yine de endişe etmenize gerek yok çünkü sepsis, erken müdahale edildiği zaman ilaçla geçebilecek bir durumdur. Bu nedenle vücudunuzu iyi tanımalı ve anormal bir durum yaşadığınızı düşünüyorsanız mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz. 

Halk arasında kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsis nedir, neden olur, nasıl tedavi edilir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi sepsis hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.