Yunan mitolojisinde Zeus’un kızı ve Apollon’un kardeşi olan tanrıça Artemis, antik hikayelerdeki en önemli kadın figürlerinden bir tanesidir. Genç kadınları ve vahşi doğayı korumakla görevli bir tanrıça olan Artemis’e gelin yakından bakalım ve günümüze kadar gelen hikayelerinden bazılarını görelim.
Antik Yunan döneminde bir din olarak kabul edilen ve günümüze Yunan mitolojisi olarak aktarılan hikayelerde sayısız tanrı ve tanrıça vardır. Bunlardan bir tanesi de tanrıça Artemis’tir. Tanrıların tanrısı Zeus’un kızı olan Artemis, aynı zamanda Güneş tanrısı olan Apollon’un kız kardeşidir. Kendisi Yunan mitolojisi hikayelerindeki en önemli kadın figürlerden bir tanesidir.
Artemis’in büyük rol oynadığı pek çok önemli hikaye anlatılır. Tüm hikayelerin geneline bakacak olursak Artemis’in genç kadınların ve vahşi doğanın koruyucusu olduğunu görüyoruz. Bu misyonu üstlenmesinin en önemli nedeni ise aslında yaşamış olduğu bir tür çocukluk travması. Gelin Artemis ne tanrısı, neleri koruyor yakından bakalım ve bahsedildiği hikayelerden bazılarını görelim.
Kardeşinin doğumunu gördüğü için bakirelik yemini eden bir tanrıça: Artemis kimdir?
Artemis, Yunan mitolojisindeki tanrıların tanrısı Zeus ile tanrıça Leto’nun kızıdır. Delos Adasında doğan Artemis aynı zamanda Güneş tanrısı Apollon’un iki kız kardeşidir. Ancak Apollon’dan bir gün önce doğmuş ve onun doğumu sırasında annesine yardım etmiştir. Annesi doğum sırasında o kadar çok acı çekmiştir ki Artemis asla evlenmemeye, çocuk yapmamaya ve bakire kalmaya yemin etmiştir. Başka bir hikayede ise babası Zeus’ten hediye olarak sonsuz bakirelik istediği anlatılır.
Peki Artemis ne tanrısı?
Apollon’un ikiz kardeşi olan Artemis, kardeşi ile benzer özellikler gösterse bile zıtlıklar üzerine kurulu bir yapısı vardır. Bu nedenle Apollon Güneş tanrısıyken Artemis Ay tanrıçasıdır. Yine bu nedenledir ki Apollon’a Phoebos, Artemis’e ise Phoebe denmektedir. İkisi de ok ve yay kullanır. Apollon’un okları güneş ışığının, Artemis’in okları ise ay ışığının yansımalarıdır.
Artemis aynı zamanda av, doğa, hayvan, bitki, doğum, çocuk ve iffet tanrıçası olarak da bilinir. Kendisine inanmış ve bakirelik yemini etmiş diğer avcılarla birlikte ormanda dolaşan Artemis, özellikle yavru hayvanları korur. Daha çok kadınların dua ettiği bir tanrıça olan Artemis’e yaklaşmak isteyen erkekler onun tarafından bir geyiğe ya da tavşana dönüştürülerek cezalandırılırdı. Bazı hikayelerde bakirelik yeminini bozanları oklarıyla öldürdüğü anlatılır.
Annesine isyan eden kralın kızının tüm çocuklarını öldürmüşlüğü var:
Lidya kralının kızı olan Niobe, kral Amphion ile evlenerek 6 kız ve 6 erkek çocuk dünyaya getirmişti. Bu kadar çok çocuğu olmasından kibirlenen Niobe, tanrıça Leto’yu aşağılayarak kibirlenmiştir. Annelerine yapılan bu davranışı cezalandırmak için Niobe’nin 6 erkek çocuğu Apollon, 6 kız çocuğu ise Artemis tarafından öldürülmüştür. Bu acıya dayanmayan Niobe taşa dönmüştür. Bugün Niobe’nin taşa dönmüş yüzünü Manisa’da görmek mümkün.
Artemis’e adak adamayanların vay haline:
Kalidon kralının oğlu olan Meleagros, hasat bayramı için tüm tanrılara adak adamış ama Artemis’e adamayı unutmuştur. Buna sinirlenen Artemis de bölgeye devasa bir domuz gönderir. Bu domuz tüm tarlaları yok etmeye başlar. Meleagros baş edemeyince komşuları Kuretleri çağırır ve domuz öldürülür.
Artemis’in öfkesi geçmediği için Kuretler ile Kalidonlular arasında bir kavga çıkarır. Dayılarını koruyamadığı için annesi tarafından lanetlenen Meleagros ülkeyi terk eder, Kuretler ülkeyi mahveder. Halk tekrar Meleagros’u çağırır ve Kuretler kovulur. Başka bir hikayede ise daha önce burada anlattığımız bir karakter olan Atalante tarafından bu domuz öldürülür ama bir kadının kendilerinden üstün tutulmasını kabul edemeyen avcılar isyan çıkarır.
Kutsal geyiklerinden uzak durmayanlara bela olur:
İphigeneia, babası Sparta kralı Agamemnon ile çıktıkları bir av sırasında Artemis’in kutsal geyiklerinden bir tanesini avlar. Öfkelenen Artemis, rüzgarı engelleyerek Truva Savaşı’na gitmekte olan gemilerini durdurur. Gemileri bırakmak için tek koşulu, Agamemnon’un kendi kızını öldürmesidir. Agamemnon tam kendi kızının boğazını kesecekken Artemis kıza acır ve onun yerine bir geyik öldürmesine izin verir.
Artemis, Orion’a olan aşkından az kalsın yeminini bozacaktı:
Yakışıklı avcı Orion’a aşık olan Artemis, bakirelik yeminini bozarak bu adamla evlenmeye karar verir ama bu sefer de kardeşi Apollon buna izin vermez. Artemis yine de ısrar edince Apollon, Orion’a çok uzak bir noktaya yüzmesini söyler ve Artemis ile şu uzaktaki noktayı vur diye iddiaya girer. Artemis, onun Orion olduğunu anlamadan okuyla vurunca çok üzülür ve babası Zeus’tan onun bir takımyıldızı olarak gökyüzünde kalmasını ister.
Başka bir hikayede ise birbirine aşık olan Artemis ve Orion bir gün ormanda avlanmaktadır. Orion, yaklaşıp Artemis’in elini tutunca eline ilk kez erkek eli değen Artemis çok sinirlenerek onu öldürür. Ancak hemen pişman olur ve babası Zeus’tan onu diriltmesini ister. Zeus bunu yapamayacağını söyleyerek Orion’u gökyüzünde bir takımyıldızı olarak ölümsüzleştirir.
Kibirli avcılardan hiç hoşlanmaz:
Thebialı bir avcı olan Aktaion, gerçekten de çok iyi bir avcıdır ve bu nedenle kibirlenerek kendisini Artemis’ten üstün görmeye başlar. Buna sinirlenen Artemis, Aktaion’u bir geyiğe dönüştürür ve onun elli köpeğini üstüne salar. Aktaion’un köpekleri, sahiplerini parçaladıklarını bilmedikleri için onu ararken sinirle etrafa saldırmaya başlarlar. Bunun üzerine Kheiron, Aktaion’un bir heykelini yapar ve köpekleri sakinleştirir.
Artemis adını aslında hepimiz Dünyanın Yedi Harikası’ndan bir tanesi olarak biliyoruz:
Ülkemizin İzmir il sınırlarında bulunan Efes Antik Kenti içerisinde yer alan Artemis Tapınağı, tanrıça Artemis adına yapılmış kutsal bir yerdir. Burada bereketin ve doğurganlığın bir sembolü olarak yer alır. Artemis Tapınağı; Giza Piramidi, Babil’in Asma Bahçeleri, Zeus Heykeli, Halikarnas Mozolesi ve İskenderiye Feneri ile birlikte Dünyanın Yedi Harikası’ndan bir tanesidir.
Artemis, sanat dünyası için de benzersiz bir figürdür:
Antik Yunan sanatını incelediğimiz zaman Artemis genel olarak karşımıza elinde mızrağı olan güzel bir kadın avcı olarak çıkar. Aynı zamanda yanında geyik ve av köpeği figürü de yer alır. Kırmızı ve siyah renkli vazolarda da gördüğümüz Artemis, özellikle ilk dönem eserlerde tanrıça olarak vurgulanmakta ve hatta bazen kanatlı olarak gösterilmektedir.
Antik Yunan mitolojisindeki en önemli tanrıçalardan bir tanesi olan Artemis kimdir, ne tanrıçası gibi merak edilen soruları yanıtladık. Yunan mitolojisindeki hikayeleri duyunca insan, bunlar kimin hayal gücünün ürünü, diye düşünmeden edemiyor.
