Vajont Barajı, dünyanın en yüksek barajıydı ancak dengesiz yapısı, vadide yaşayanları dehşete düşürüyordu. 9 Ekim 1963’te, korkulan felaket gerçekleşti.
Bugün İtalya’daki Piave Nehri Vadisi’ni ziyaret edenler, bu bölgenin bir zamanlar büyük ve yıkıcı baraj felaketine sahne olduğunu asla tahmin edemezler.
Ancak kuzeyde ilerledikçe devasa bir beton duvarıyla yani Vajont Barajıyla karşılaşacaklar.
Vajont Nehri Geçidi, dünyanın en derin doğal dar kanyonlarından biridir.
1920’ler ve 1930’larda, bölgede bir hidroelektrik barajının inşa edilmesi gerektiği önerilmişti. Baraj, sivil altyapının başarısı olacak ve Kuzeydoğu İtalya’nın enerji ihtiyaçlarını karşılayacaktı.
Tek sorun, barajın sağındaki zirvenin “yürüyen dağ” olarak bilinen Monte Toc olmasıydı. Bu dağ, heyelanlara eğilimliydi.
Benito Mussolini’nin hükûmeti, II. Dünya Savaşı sırasında barajın inşasını onayladı fakat proje 1950’lere kadar gerçekleşmedi. Ancak bir sorun vardı, yerel halk bu projeden pek de emin değildi.
Barajın inşası sırasında ciddi sorunlar ortaya çıktı.
1959’da mühendisler; baraj inşaatının, vadide küçük heyelanlara ve yer sarsıntılarına neden olduğunu keşfettiler. 1962’nin ortalarında Erto ve Casso’daki belediyeler, Mercalli ölçeğinde 5 seviyesinde depremler bildirdi.
Titreşimlerin nesneleri devirecek, tabakları kıracak ve mobilyaları hareket ettirecek kadar güçlü olduğu anlamına geliyordu.
Mühendisler 1963’te barajı tamamen doldurdu ve Monte Toc’un güney tarafı günde bir metre kadar hareket etti.
9 Ekim 1963’te mühendisler, bölgede ağaç ve kayaların düştüğünü gördüler. Ancak pek de ciddiye alınmadı çünkü küçük bir dalga oluşacağını düşündüler.
Saatler 22.39’u gösterdiğinde Monte Toc’tan 260 milyon metreküp büyüklüğünde bir kütle, 109 km/s hızla baraja çarptı. 50 milyon metreküp suyu yerinden oynatarak 250 metrelik bir dalga oluşturdu.
Bu mega tsunami, Piave Vadisi’ndeki köyleri tamamen yok etti ve yaklaşık 2.500 kişi hayatını kaybetti.
Felaketin büyüklüğü, ülke çapında büyük bir öfke uyandırdı.
Barajı inşa eden firmanın başkanı, bölgesel Kamu İşleri Konseyi başkanı ve baş mühendis, ihmal ve adam öldürme suçlarından altı yıl hapis cezasına çarptırıldı.
2008’de UNESCO, Vajont Barajı felaketini tarihteki en kötü insan kaynaklı çevre felaketlerinden biri olarak listeledi.
