Babil’in Asma Bahçeleri Nerede, Neden Yok Olmuştur?

Antik Dünyanın Yedi Harikası’nı yani tarih boyunca insan eliyle yapılmış en güzel yapıları mutlaka duymuşsunuzdur. Bunlardan günümüze yalnızca Giza Piramidi kaldı ama diğerlerinin var olduğuna dair arkeolojik kanıtlar var, biri hariç; Babil’in Asma Bahçeleri. Babil’in Asma Bahçeleri bugün bile hala tarihçiler arasında bir tartışma konusudur çünkü var olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunamamıştır.

Daha da ilginç olan Babil kaynaklarında ya da o dönem bölgeyi ziyaret edenlerin anılarında da Babil’in Asma Bahçeleri hakkında herhangi bir bilgi yoktu. Bu cennet bahçesi hakkındaki ilk bilgiler, sonrasında yaşamış olan yazarlardan geliyor. Hal böyle olunca da burasının olsa olsa bir efsane olduğuna inanılıyor. Gelin Babil’in Asma Bahçeleri hakkındaki ilginç bilgilere yakından bakalım ve merak edilen soruların yanıtlarını arayalım.

Babil’in Asma Bahçeleri hakkında ilginç bilgiler:

• II. Nebukadnezar yeryüzünde cenneti inşa etti.
• Babil’in Asma Bahçeleri’nde neler yoktu neler.
• Peyzaj mimarisinin ilk örnekleri ile burada karşılaşıyoruz.
• Diğer bir adı da Semiramis’in Asma Bahçeleri’dir.
• Tarihi kaynaklar Babil’in Asma Bahçeleri konusunda biraz karışık.
• Başka bahçelere de ilham olduğu söylenir.
• Babil’in Asma Bahçeleri tarihin gördüğü en büyük hanımcılık olabilir.
• II. Nebukadnezar, Asur krallarından ilham almış olabilir.

II. Nebukadnezar yeryüzünde cenneti inşa etti:

Babil’in Asma Bahçeleri’nin bugün Irak sınırları içerisinde yer alan Babil kenti yakınlarında yapıldığı tahmin ediliyor. Yapılış tarihi ise milattan önce 6. yüzyıl, Yeni Babil İmparatorluğu II. Nebukadnezar dönemi. Tahta geçtikten sonra şehri görkemli hale getirmek isteyen II. Nebukadnezar, şehri onlarca kilometrelik üzeri çini süslerle bezeli duvarlarla çevirtmiş ve Babil’in Asma Bahçeleri ile yeryüzünde cenneti inşa etmiştir.

Babil’in Asma Bahçeleri’nde neler yoktu neler:

Hikayelerden öğrendiğimize göre Babil’in Asma Bahçeleri’nde zeytin ağaçları, ayva ağaçları, adi armut ağaçları, incir ağaçları, badem ağaçları, adi üzüm asması, hurma ağaçları, ahtel ılgın ağaçları, Atlas Dağı sakız ağaçları vardı. 

Daha da ilginç olan Babil’in Asma Bahçeleri’ne yalnızca bölgede yetişenlerden değil, ithal ağaçlardan da ekilmişti. Bunlar arasında söğüt, sedir, ceviz, selvi, mür, abanoz, köknar, nar, dişbudak, erik, meşe, gül, arınç ve müren ağaçlarını sayabiliriz. Bunların her biri özel şelaleler aracılığıyla sulanıyordu. 

Peyzaj mimarisinin ilk örnekleri ile burada karşılaşıyoruz:

O zamanlar gelişmiş pek çok medeniyet vardı ve insanlar bu tür bahçeler yapıyorlardı. Ancak Babil’in Asma Bahçeleri ürün yetiştirmek değil, zevk için yapılan ilk bahçelerden biridir. Helenistik dönemde zevk bahçeleri giderek yaygın hale geliyordu ve bu bahçe de akıma uymuştu.

Babil’in Asma Bahçeleri’nde çiçekler ve bitkilerin yanı sıra heykeller ve şelaleler vardı. Tüm bunlar teraslara özel bir düzende yerleştirilmişti ve görenlere bir bahçeden ziyade bambaşka dünya hissi veriyordu. Derler ki Mezopotamya medeniyetlerinin estetik duygusunun bile temeli Babil’in Asma Bahçeleri’ne dayanır.

Diğer bir adı da Semiramis’in Asma Bahçeleri’dir:

Babil’in Asma Bahçeleri’nin milattan önce 6. yüzyılda II. Nebukadnezar tarafından yaptırıldığı genel bir kanı da olsa bazı Yunan hikayelerine göre burası milattan önce 9. yüzyılda efsanevi bir kadın hükümdar olan Semiramis tarafından yaptırılmıştır. Bu nedenle de bazı kaynaklarda Semiramis’in Asma Bahçeleri adı ile görülmektedir.

Tarihi kaynaklar Babil’in Asma Bahçeleri konusunda biraz karışık:

Milattan önce 5. yüzyılda bölgeyi ziyaret eden Heredot, Babil sulama sistemini ve duvarlarını övmüş fakat bu tür büyüleyici bir bahçeden bahsetmemiştir. Babilli bir rahibin Yunan adalarına taşındıktan sonra yazdığı milattan önce 290 tarihli eserinde ise ilk kez Babil’in Asma Bahçeleri’nden bahsedilmiştir.

Milattan önce 4. yüzyıldaki eserlere baktığımızda da Babil’in Asma Bahçeleri’ni görürüz ancak bu kişiler ne Babil’i ziyaret etmiştir ne de bahçecilik bilgileri vardır. Yunan tarihçi Diodorus Siculus, milattan önce 1. yüzyılda bahçelerin detaylı tasvirini yapmıştır. Yunan coğrafyacı Strabo da bahçelerin sulanması için Fırat Nehri’nden nasıl su çekildiğini anlatır. 

Başka bahçelere de ilham olduğu söylenir:

Babil’in Asma Bahçeleri’nin tarihsel gerçekliği tartışılıyor olsa bile insanlığa bir ilham verdiği gerçek. Örneğin Büyük Kiros tarafından milattan önce 530 yılında Zargon Dağları’na inşa edilen bahçe, benzer bir teras usulüyle yapılmıştır. Bahçedeki ağaçlar kavurucu rüzgardan korunmak için kümelenmiş haldeydi, sulama özel teraslar ile yapılıyordu, yüksek duvarlar sayesinde gereken gölge sağlanıyordu. 

Aslında bahçe ve saray arasında her zaman bir ilişki vardır. Antik Çin döneminde görülen örneklerin yanı sıra Antik Amerika yani Mezoamerika bölgesinde bile bu ilişki açık bir şekilde görülmektedir. Kaldı ki Fırat Nehri’nin kıyısına kurulmuş olan Babil gibi bir şehirde böyle bir bahçe kurulmamış olması daha mantıksızdır. 

Babil’in Asma Bahçeleri tarihin gördüğü en büyük hanımcılık olabilir:

Yeni Babil Kralı II. Nebukadnezar niye gidip de kocaman bahçe yaptırmış diye düşünüyor olabilirsiniz. Elbette Babil şehrini geliştirme gibi bir amacı vardı ama daha büyük amacı, karısı Kraliçe Amytis’i mutlu etmekti.

Nebukadnezar, tahta çıktıktan sonra komşu imparatorluk Medlerle olan dostluğu güçlendirmek adına Amytis ile evlendi. Fakat Babil, Med topraklarının bol yeşillikli doğasına hiç benzemiyordu. Bunun üzerine Nebukadnezar, Babil’in Asma Bahçeleri’ni yaptırarak aşık olduğu eşinin memleket hasretini bir nebze olsun azaltmaya çalışmıştır. 

II. Nebukadnezar, Asur krallarından ilham almış olabilir:

Babil’in Asma Bahçeleri hakkında döneme ait bir kaynak olmadığını ve arkeologların bölgede yaptıkları çalışmalarda varlığına dair herhangi bir kanıt bulamadıklarını söylemiştik. Fakat tarihsel süreci incelediğimiz zaman bölgede kurulan Asur krallıklarının benzer bahçeler yaptırdıklarını bildiğimiz için Babil’in Asma Bahçeleri’nin bunlardan alınan ilhamla yapılmış olabileceğini söyleyebiliriz.

Akad yazıtları incelendiği zaman Milattan önce 8. yüzyılda yaşamış Asur kralı Sanherib’in Ninova’da bulunan sarayına benzer bir bahçe yaptırdığını görüyoruz. Hatta bölgedeki su kemerleri incelendiği zaman şöyle bir metin bile bulunmuştur;

‘Asur’un dünya kralı Sanherib kralı. Çok uzaklarda, suları birleştiren, Ninova çevresine yönlendirilmiş bir su yolum vardı… Dik kenarlı vadiler üzerinde beyaz kireçtaşı bloklardan bir su kemeri oluşturdum, o suları onun üzerinden akıttım.’

Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olarak kabul edilen Babil’in Asma Bahçeleri hakkındaki ilginç bilgilerden bahsettik. Bir efsane mi yoksa bir düş mü bilinmez ama böylesine kurak topraklarda böyle bir bahçe kurulduğunu hayal etmek bile güzel.