Dünyanın en ağır kara memelilerinden bir tanesi olan gergedanlar, burunları üzerinde taşıdıkları boynuzları ile son derece korkutucu bir görünüme sahipler. Yalnızca Afrika ile Asya kıtasında bulunan ve soyları tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan gergedanlar hakkındaki ilginç bilgilere gelin yakından bakalım.
İnsanlar olarak kendimizi canlı piramidinin en üstünde zannediyoruz ancak bir belgesel açıp da vahşi doğayı keşfettiğimiz zaman aslında ne kadar da güçsüz olduğumuzu fark ediyoruz. Yırtıcı olanları bir kenara bırakın, gergedan gibi otobur canlılar bile hayret verici bir güce sahip. Afrika ve Asya kıtasında yaşayan bir canlı olan gergedan, tonlarca ağırlığa sahip olabiliyor.
Elbette gergedanı böylesine korkutucu yapan ağırlığından ziyade burnunun üstüne taşıdığı boynuzlarıdır. Bu büyük gövdeden beklemeyecek bir hızla koşabilen gergedanın boynuzlarını tehlike anında nasıl kullandığını görmek gerçekten de tüyler ürpetici. Daha ürpertici olan ise bu koca canlılarının soyunun tükeniyor olması. Gelin gergedanlar hakkındaki ilginç bilgilere yakından bakalım.
Gergedanlar hakkında bilgiler:
- Dünyada yaşayan beş farklı gergedan türü vardır.
- Bir gergedanın ağırlığı üç tondan fazla olabilir.
- Gergedan boynuzunu oluşturan madde insanda da var.
- Gergedanların görme duyusu çok zayıftır.
- İletişim kurma yöntemlerine hayran kalmamak elde değil.
- Bir gergedandan koşarak kaçmayı düşünmeyin.
- Bir balık gibi yüzebilirler.
- Boynuzları yüzünden avlanıyorlar.
- Yakında etrafta tek bir gergedan kalmayacak.
Dünyada yaşayan beş farklı gergedan türü vardır:
Gergedanlar, tıpkı atlar gibi tek toynaklı canlılar takımının bir üyesidir. Gergedan denilince herkesin aklına tek bir tür geliyor olsa da aslında ikisi Afrika’da, üçü Asya’da yaşayan beş farklı gergedan türü vardır. Siyah gergedan ve beyaz gergedan Afrika’da yaşar. Büyük tek boynuzlu gergedan, Sumatra gergedanı ve Cava gergedanı ise Asya’da yaşar.
Bir gergedanın ağırlığı üç tondan fazla olabilir:
Elbette bu ağırlık konusu tüm gergedanlar için aynı değil. Mesela Sumatra gergedanı ortalama 600 kilogram ağırlığa sahiptir ve en küçük tür olarak kabul edilir. Afrika’da yaşayan yetişkin bir beyaz gergedanın ağırlığı ise 3500 kilograma ya da üç buçuk tona kadar çıkabilir. Böyle bir ağırlığa çıkabiliyor olması gerçekten inanılmaz çünkü gergedanlar genel olarak yalnızca otlarla ve yapraklarla beslenirler. Hani sebze kilo yapmazdı?
Gergedan boynuzunu oluşturan madde insanda da var:
Şüphesiz gergedanları bu kadar etkileyici ve korkutucu kılan özelliklerin başında, burunlarının üzerinde bulunan boynuzları geliyor. Cava gergedanının ve adı üzerinde büyük tek boynuzlu gergedanın yalnızca tek boynuzu vardır, diğer türlerde ise bu boynuzun sayısı ikidir. Doğdukları günden öldükleri güne kadar gergedanların boynuzları yılda ortalama 7 cm uzar. Bugüne kadar ölçülmüş en uzun gergedan boynuzu tam 150 cm boyundadır.
Gergedanların boynuzlarının bir tür kemik olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz çünkü bu boynuzlar aslında lifsi bir protein yapısından oluşmaktadır. Bu yapıyı oluşturan keratin isimli protein bize pek yabancı değil çünkü bizim saçlarımızı ve tırnaklarımızı oluşturan protein de keratindir.
Gergedanların görme duyusu çok zayıftır:
Evrimsel olarak baktığımız zaman belki de hiç diğer canlılar kadar ihtiyaç duymadıkları içindir ama gergedanların görme duyusu çok ama çok zayıftır. Öyle ki bir gergedanın otuz metre önünde hareket etmeden durursanız sizi görmesi imkansızdır. Fakat doğal olmayan kokuya sahip bir parfüm sıktıysanız orada pek durmayın çünkü zayıf olan görme duyularının yerine koku olma duyuları çok ama çok gelişmiştir.
İletişim kurma yöntemlerine hayran kalmamak elde değil:
Tüm canlılar gibi gergedanlar da birbirleriyle sesler üzerinden iletişim kurarlar ama tonlarca ağırlığa sahip bu canlının çıkardığı sesler bazen epey ilginç olabilir. Karşılaşma sırasında garip bir homurdanma ve trompet benzeri sesler çıkarırlar. Tehlike anında hapşırarak birbirlerine haber veren gergedanların rahatladıkları zaman çıkardıkları ses ise epey komiktir.
Gergedanların en farklı iletişim yöntemi ise idrar ve dışkı kullanmalarıdır. Çok ilginç ama her gergedanın idrar ve dışkı kokusu kendine özeldir. Ortak bir alana dışkı ya da idrar yapan bir gergedan, diğer gergedanlara bu şekilde daha önce burada olduğunu haber vermiş olur. Kimbilir belki bu koku içinde henüz keşfemediğimiz gizli mesajlar bile vardır.
Bir gergedandan koşarak kaçmayı düşünmeyin:
Bir insan taş çatlasa saatte 65 km hızla, ortalamada ise 40 kilometre hızla koşar. Bilgisayar başında geçirdiğimiz süre yüzünden ne kadar hantallaştığımızı düşünürsek çoğumuz için bu hız bile bir hayal. Tonlarca ağırlığa sahip bir gergedan ise saatte 45 kilometre hızla koşabilir. Daha da ilginç olan, kısacık bacaklarına ve devasa gövdesine rağmen inanılmaz bir çeviklikle yön değiştirebilir.
Bir balık gibi yüzebilirler:
Evrimleştikleri doğa gereği Afrika gergedanları berbat yüzücülerdir ve suya girerlerse bir taş gibi batabilirler. Ancak Asya gergedanları suda inanılmaz yüzücülere dönüşürler ve nehirleri saniyeler içerisinde geçebilirler. Hiç yüzemeyen bir gergedan bile sığ suya, özellikle de çamura bayılır. Gergedanların sık sık bir çamur birikintisinde keyifle yuvarlandığını görebilirsiniz. Bunun nedeni hem böceklerin ısırıklarından kurtulmak hem de dayanılmaz sıcaklarda biraz olsun serinleyerek kendilerine bir kabuk oluşturmaktır.
Boynuzları yüzünden avlanıyorlar:
Gergedanların boynuzları maalesef hem bir süs eşyası olarak hem de batıl inançlar nedeniyle çok seviliyor. Çin geleneksel tıbbında hem bir afrodizyak hem de şifa olarak kullanılıyor. Yemen ve çevresinde ise gergedan boynuzu başta hançer sapı olmak üzere pek çok eşyanın en önemli süsüdür. Yaygın olarak bulundukları bölgelerde turistlere hediyelik eşya olarak satılmalarını saymıyoruz bile.
Yakında etrafta tek bir gergedan kalmayacak:
WWF tarafından yayınlanan rakamlara göre Afrika’da neredeyse her gün 2 tane gergedan öldürülüyor. Uyuşturularak boynuzu kesilen gergedan o an ölmese bile daha sonra kan kaybından ya da boynuzsuz olması nedeniyle ölüyor. Bilinen yalnızca 66 Cava gergedanı, 47 Sumatra gergedanı, 4 binden biraz fazla tek boynuzlu gergedan ve 16 binden az beyaz gergedan kaldı. Bir yandan da doğal hayatlarının yok olduğunu düşünürsek siz bu yazıyı okurken sayı daha da düşmüş olacak.
Binlerce kilogram ağırlığı ve korkutucu boynuzlarıyla dikkat çeken canlı gergedan hakkında bazılarını ilk kez duyduğunuz sıra dışı bilgilerden bahsettik. Tonlarca ağırlığa sahip olsan da küçücük birinin gelip seni uyuşturup boynuzunu kesmesine engel olamıyorsun işte.
