Düşen bir uçak hayal ettiğimizde gözümüzde canlanan ilk sahne yere nasıl süratle çakılacağı oluyor. Aynı sahneyi bir helikopter için canlandırabilir misiniz? Bu oldukça güç, çünkü helikopterler motorları arızalandığı anda bile yere narince süzülerek düşüyor. Peki onları uçaklardan ayıran şey ne?
Bir helikopterin düşüş sahnesini izlediğinizde bu dev metal parçaları nasıl böyle yumuşak bir iniş sağlıyor diye sorguladığınız oldu mu? Normalde bir taşı atarken nasıl düşüş sağlıyorsa, yüzlerce kilodaki bu makinelerin de öyle düşmesini bekleriz. Fakat helikopterler, beklentimizin aksine bir kuş gibi süzülerek yere iniyorlar.
Eğer daha önce hiç helikopter düşüşüne şahit olmadıysanız videoları izlemenizi öneririz, o zaman bu işin ardındaki bilimsel gerçeği de daha iyi anlayabilirsiniz.
Helikopterler, havada durma ve manevra yapabilme yetenekleriyle dikkat çekiyor.
Uçakların aksine helikopterler, havada belli bir süre hareket etmeden durabiliyorlar. Ancak bir helikopterin motorunun arızalandığını göz önüne alırsak böyle bir durumda yaygın inanışın aksine, helikopterler doğrudan yere çakılmıyorlar. Aslında her helikopterde motor arızalandığı durumda güvenli iniş yapmalarına yardımcı olacak gizli bir paraşüt bulunuyor.
Her şey bununla bitti sanmayın, otorotasyon olarak bilinen ilginç bir gerçek de var işin içinde. Bu durum, helikopterlerin güçsüz rotor kanatlarını kullanarak kontrollü bir şekilde yere iniş yapabilmesini sağlıyor.
Yani anlayacağınız helikopterler, arızalandıklarında direkt olarak yere çakılmıyorlar.
Bu duruma bakıldığında sert bir kaya gibi yere düşmesi beklenen helikopterler, arızalandıklarında bir yaprak gibi gökyüzünde süzülerek yere düşüyorlar. Uçuş esnasında motor, yukarıdan hava çekiyor ve aşağıya doğru kaldırma kuvveti oluşturan rotor kanatlarına güç sağlıyor.
Fakat motor güç kaybettiğinde hava akışı tersine döner ve yerçekimi helikopteri aşağı çeker. Bu durumda yukarıda bahsettiğimiz otorotasyon devreye girer.
Pilot, rotor kanatlarının kontrollü bir şekilde dönmesini sağlayarak helikopteri güvenli bir inişe geçirir. Rotor kanatları, âdeta paraşüt işlevi görerek yer çekimi kuvvetini hafifletir. Böylece yaprak gibi süzülen bir helikopter görüntüsü ortaya çıkmış olur.
Kuyruk rotoru, helikopterlerde ana rotorun ürettiği torka karşı koymada önemli bir rol oynuyor.
Kuyruk rotorunun arızalanması hâlinde, helikopter kontrolsüz bir şekilde havada dönebilir. Bu durumda, ana rotor kanatları dönmeye devam ederken motor tarafından güç üretilmediği için tork oluşmaz ve pilot kontrolü yeniden ele geçirebilir.
İşte helikopterlerin normal bir uçak düşüşünden farkı tam olarak bu. Helikopterlerin uçaklardan farklı olarak uçtukları bölgeler de değişkenlik gösteriyor. Bu durum da aslında kaza riskini yöneten bir diğer faktör. Çünkü helikopterler genellikle daha düşük irtifalarda ve tehlikeli arazilerde uçarlar, bu da onların kaza oranlarını artırabiliyor. Otorotasyon ve güvenlik mekanizmaları sayesinde gerçekleştirdikleri yumuşak inişler ise havacılıkta güvenliğin artırılmasında önemli rol oynarken insan ölümlerinin de önüne geçiyor.
